Vervuiling met PFAS en familie breidt zich uit 

AMSTERDAM - De afgelopen weken is een aantal artikelen onder de aandacht gebracht over vervuiling met PFAS en familieleden, zoals PFOS. Zo bleek vandaag weer dat er in Lelystad, in een watertje naast Lelystad Airport, PFOS te zijn gemeten. En ondertussen komen er steeds meer informatie naar buiten over besmettingen met deze stoffenfamilie. 

Na de Bijlmerramp 
In Amsterdam zijn ook op verschillende locaties PFAS en PFOS aangetoond in monsters. In oktober 2023 heeft het raadslid van de fractie van Partij voor de Dieren, Emmerik, schriftelijke vragen gesteld over de PFAS in de stad. In de begeleidende brief werd gemeld dat blootstelling aan te hoge concentraties PFAS niet alleen leverschade en schildklierafwijkingen zou kunnen veroorzaken, maar tevens zou de stof een negatieve invloed hebben op de werking van het immuunsysteem en zou het een kankerverwekkend effect hebben. Daarnaast werd melding gemaakt van dat er bijna wekelijks nieuwe berichten en ontwikkelingen met betrekking tot de PFAS-vervuiling verschijnen.  

In de vragen werd ook melding gemaakt over mogelijke hoge concentraties PFAS in de bodem in de omgeving van de Bijlmerramp. Twee maanden voor de vragen kwam NOS met de mededeling dat de gemeente Amsterdam extra onderzoek zou gaan doen op de plaats van de Bijlmerramp. Volgens het bericht zou er specifiek naar PFOS gezocht worden en hoeveel PFOS er in de grond zou zitten. Maar voor de zekerheid gaf de GGD al aan dat er geen direct gevaar voor mensen was.
Aanleiding voor het onderzoek waren de bluswerkzaamheden die na de vliegtuigcrash in 1992 zijn uitgevoerd. Volgens de gemeente zou PFOS ‘vroeger gebruikt worden in blusschuim’ en door het gebruik bij het blussen zou PFOS in de grond zijn gekomen. Tevens gaf de gemeente op dat moment aan dat sinds 2009 PFOS in Nederland verboden zou zijn.   

De lokale en regionale media gaven toen aan dat 30 jaar na de Bijlmerramp ‘extra onderzoek’ wordt gedaan naar PFOS in de grond. De vraag mag hierbij gesteld worden of er van tevoren nooit onderzoek is gedaan naar vervuiling door het blusschuim. Mede gezien dat er in 2017 reeds was vastgesteld dat er in de omgeving van de Bijlmerramp PFOS in de grond was aangetoond. Maar volgens de gemeente waren de regels strenger geworden en daarom zou het in 2023 anders zijn dan ervoor.   
Daarbij komt dan nog dat in april 2023 de Tweede Kamer de geheime archiefstukken over de Bijlmerramp heeft opgevraagd en dan met name over de vrachtlijsten van het neergestorte toestel. Het blijkt dat alle documenten zijn opgeslagen in het Nationaal Archief en dit voor 75 jaar. Pieter Omtzigt heeft toen een motie ingediend die (bijna) Kamerbreed werd ondertekend. Met name was hij geïnteresseerd in de vrachtlijsten en of er gevaarlijke stoffen in het vliegtuig zouden hebben gezeten. 

De media kwamen in januari 2024 met de mededeling dat op de plaats van de Bijlmerramp PFAS in de bodem zit. Dit zou het resultaat zijn geweest van onderzoeken die in opdracht van de GGD zijn uitgevoerd. Ook toen meldde de GGD dat er geen direct gevaar voor de mensen was. Dit onderzoek was uitgevoerd op 12, 13 en 20 september 2023 op verschillende locaties van de plek. Uit het onderzoek zou zijn gebleken dat de stof op 1.5 meter in de bodem zit en daarom is het niet gevaarlijk volgens het bericht.  Daarnaast zou uit het onderzoek blijken dat schoonmaken van de bodem niet nodig zou zijn. Omwonenden waren verbaasd en vroegen zich af waarom niet meteen na de ramp metingen zijn gedaan. 

Dit jaar is in Amsterdam in de commissievergadering Ruimtelijke Ordening van woensdag 12 juni van dit jaar het onderwerp nogmaals besproken. Hier is een rapport besproken van een onderzoeksbureau dat in opdracht van de gemeente in de periode april - november 2023 onderzoek heeft verricht op diverse deellocaties op en nabij de locatie van de Bijlmerramp. Daarbij wordt aangegeven dat bij saneringen in 1994 en 1995 vermoedelijk een deel van de met PFAS-verontreinigde grond en grondwater is verwijderd. Tevens werd hier weer gemeld dat in 2017 op de locatie het grondwater is onderzocht, waaruit bleek dat er verhoogde PFAS concentraties aanwezig waren. Op de agenda onder punt 18 zijn de documenten terug te vinden. Onder meer ook een brief van de GGD waarin dan eindelijk de PFOS concentraties worden genoemd. Volgens de GGD zou in het onderzoeksgebied de waarden uiteen hebben gelopen (zo’n 30 jaar ná de ramp) van 0.2 µg/kg tot 200 µg/kg, gemiddeld was dit 14 µg/kg. Maar nergens zou de grens van 234 µg/kg overschreden worden, volgens de GGD, gemeten na 30 jaar.